“Ik denk dat de dialectman in het stukje over “zwaars“, hem een beetje gezwaarst heeft 😄. Vroeger gebruikte men een stukje van het varken om de zaag in te vetten, maar dat was dan “ne piezerik”, geen stuk spek (ik denk dat ze dat liever in de pan bakten), maar wel de piemel van het varken.”
Bovenstaande aanvulling op het dialectstukje over ‘zwaars’ (van vorige week) kreeg de redactie (van Blikveld) binnen. Een leuke reactie en bovendien ook nog correct, dankjewel beste lezer, zo hebben we het graag en wij gaan er even op in.
In het Peerder dialect kennen we niet alleen ‘piezerik’, maar ook ‘pizerik’, ‘pezerik’ en ‘pisserik’ om (o.m.) hetzelfde onderdeel van het (geslachte) varken te benoemen: de roede, de penis van het varken. Nadat de ‘piezerik’ gedroogd was, werd hij als smeermiddel voor zagen gebruikt, zowel in de schrijnwerkerij als op de boerderij. Een verhelderend en ook onderhoudend verhaal over dit onderwerp, vind je via een link onderaan … zeker lezen!
Tegelijk weten wij uit getuigenissen dat soms ook stukken spek of ‘zwaars’ als smeermiddel gebruikt werden, niet alleen voor de zagen, maar ook om lederen schoenen in te “vetten”. Nog straffer is deze getuigenis van iemand met veel ervaring in het slachten van varkens: “Ja, het kon de penis van het varken zijn, maar niet altijd. Dikwijls was het een klompje huid en vet met een ‘pees’ aan. Uit een zeug werd ook een ‘piezerik’ gesneden.”
In ‘piezerik’ en varianten herkennen we het woord “pees”, het uiteinde van een spier waarmee die aan een bot vastzit. Een pees is sterk en werd vroeger o.m. als “boogpees” gebruikt om de pijlen soepel, krachtig en ver weg te schieten. In de uitdrukking “ergens de pees op leggen” gaat het om een bullenpees … de roede van een “bul”, een stier. Zo’n pees kon wel 80 cm lang zijn en bij het drogen werd die heel hard zodat ze als zweep of strafwerktuig gebruikt kon worden om bv. een trekdier harder te doen werken!
In de sport hoor je wel eens dat een trainer er “de pees op legt” en dat betekent dat hij zijn sporters heel hard laat trainen. Hopelijk krijgen die dan geen last van hun “achillespees” die de kuitspieren met de hiel verbindt. De benaming “achillespees” komt van de held Achilles uit de Griekse mythologie. Bij zijn geboorte hield de moeder hem met zijn hiel vast toen ze hem in de rivier de Styx dompelde om hem onkwetsbaar te maken. Alleen vergat ze die hiel nadien ook in dat water te dompelen en Achilles werd later in de strijd gedood door een giftige pijl in die hiel. De “achilleshiel” duidt vandaag op de plek waar iemand (het meest) kwetsbaar is, letterlijk en figuurlijk.
Wij kennen ‘pezen’ ook in het Peerder dialect. Als we zeggen ‘Hèè peest ‘m nogal!’ dan bedoelen we dat hij er nogal hard invliegt. In het Amsterdams betekent “pezen” hard werken, maar ook “neuken”. Wie ooit in de rosse buurt, de Walletjes, in Amsterdam geweest is, zal zich zeker de uitstalramen herinneren met daarin de uitgestalde koopwaren! Achter die uitstalramen bevinden zich de “peeskamertjes” waar er met de klant “gepeesd” wordt. “Pezen” betekent in die context naast “neuken” ook “prostitueren, de hoer spelen”.
In het Peerder hebben ‘piezerik’, ‘pizerik’, ‘pezerik’ en ‘pisserik’ ook een figuurlijke betekenis, nl. die van een flauw, onplezierig, leep en achterbaks ventje, een onnozelaar, een ‘piske van e menneke’. Oh ja, nog een weetje: de inwoners van Loenhout (deelgemeente van Wuustwezel) en Dessel hebben blijkbaar de bijnaam ‘pezeriken’…
Meer ‘piezerik‘ (zie ook zwaars) :
https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/de-pizerik-een-oud-smeermiddel
https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/pees
https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/de-pizerik-een-oud-smeermiddel
https://nl.wikipedia.org/wiki/Bullenpees
http://www.mokums.nl/cursus_amsterdams.html
Eerste publicatie in Blikveld nr. 32 van 11 augustus 2023.
Louis Dingenen
Eén antwoord op “Piezerik (zie ook Zwaars)”