Vraag eens aan een jongere in Peer wat een ‘torpedo’ is! Afhankelijk van de manier waarop je het woord uitspreekt, kan het zijn dat hij het (her)kent.
Je kan ‘torpedo’ op twee manieren uitspreken en waarschijnlijk zal die uitspraak dus het antwoord beïnvloeden. Je kan de klemtoon op twee plaatsen leggen: ofwel op de eerste /o/ of op de /e/. Leg je de klemtoon op de /e/ (dan zeg je /torpeedoo/) en dan krijg je waarschijnlijk als antwoord: “Een oorlogswapen, een raket!” Leg je de klemtoon op de eerste /o/ (dan zeg je /torpәdoo/) en dan zal een Peerder dialectspreker waarschijnlijk aan een bepaald soort fiets denken: een fiets met een “terugtraprem” …’Achteraut trèèn om te stoppen en veer de rest giene frèè!’ (Achteruit trappen om te remmen en voor de rest geen rem!).
Dit soort “antieke” fietsen was in 2019 eens bij Kruidvat te koop met als hippe naam “Ranger Grandma Omafiets”, maar je mocht er in België niet mee op de weg komen. Het verkeersreglement zegt dat je twee remmen nodig hebt om technisch in orde te zijn … en dus deed Kruidvat er nog een gratis (voor)rem bij! In Nederland mocht je toen overigens wél met één rem aan de fiets in het verkeer peddelen.
Meer ‘torpedo’:
https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20191206_04754358
Eerste publicatie in Blikveld nr. 24 van 17 juni 2022.
Louis Dingenen