‘Wa hèèt er mich nau wieër autgehaald … enen hoeëp aa lo.mmele … weg ‘t ermee, want aners giet‘r t’r toch allieën mèr mee klo.mmele!’ (Wat heeft hij nu weer bovengehaald … een hoop oude prullen … weg ermee, want anders gaat hij er toch alleen maar mee prutsen!)
Een ‘lo.mmel’ is in het Peerder dialect een “vod, een prul, rommel, iets dat eigenlijk niets waard is”. Dikwijls wordt het meervoud ‘lo.mmele’ gebruikt, zoals in de voorbeeldzin, en soms wordt het begrip versterkt door een specifieke toevoeging als ‘aa, kepotte, vaul, dieër …’ (oude, kapotte, vuile, dure …). ‘Lo.mmele’ zorgen dikwijls voor een chaotisch boeltje zoals je wel eens aantreft op zolder, in menig tuintje, tuinhuisje of … bij verwoede en dwangmatige verzamelaars die het overzicht kwijt zijn en in het Engels “hoarders” genoemd worden.
‘Lo.mmel’ gebruiken we ook wel eens om de kleren die iemand draagt te omschrijven: ‘Waffer lo.mmel/lo.mmele hadde nau wieër aan? Doet o.ch toch es iets fetsoenleks aan!’ (Hoe (onverzorgd) loop je er nu weer bij? Trek toch eens iets fatsoenlijks aan!). In Emmaberg, een deelgemeente van de Nederlandse gemeente Valkenburg, lag vroeger de ‘Lommelenberg’, de plaats waar de galg stond en waar de kleren van de gehangenen onder de armen werden uitgedeeld. De ‘Lommelenberg’ komt overigens voor in het heel interessante boek van Ton van Reen over de “De bende van de Bokkenrijders’, een aanrader voor wie zich even in de wereld van de 18de eeuw in onze streken wil inleven.
In de context van “prullen en rommel” situeren we ook de schijnbare tegenspraak ‘dieëre lo.mmel of dieër lo.mmele’ om aan te geven dat iets veel geld gekost heeft, maar toch niet goed functioneert of niets waard is! De ergernis spat er vanaf.
De ‘lo.mmel’ van hierboven heeft overigens niets met de naam van onze naburige gemeente Lommel te maken. De naam Lommel komt van Loemelo: “loem” betekent vochtig, moerassig en “lo” woud of bos. Het gaat dus om een bos bij een moerassig gebied gelegen.
‘Klo.mmele’ is een werkwoord en betekent in het Peerder iets als “prutsen, aanrommelen, amateuristisch werken” en dan lijkt het erg op ‘klossen’. Er kleeft een negatieve bijbetekenis aan ‘klo.mmele’ en als ze van je zeggen dat je een ‘klo.mmelèèr’ bent, dan is dat niet echt een compliment … Soms werkt het wel … wat je daar ‘inieën of aanieën geklommeld hat’ … (in of aan elkaar geprutst hebt) … en soms werkt het niet, dan is het echt ‘geklo.mmel’ of ‘klo.mmeles’ (met een doffe /e/ op het einde in -les).
Helemaal hopeloos wordt het natuurlijk wanneer je met ‘kepotte lo.mmele aan ’t klo.mmele zijt, want deu ko.nde nèks goeds mieë van make!’ (kapotte prullen aan het rommelen bent, want daar kun je niets goeds meer van maken!)
Nog ‘(k)lo.mmelen’:
https://etymologiebank.nl/trefwoord/lommel
https://nl.wikipedia.org/wiki/Emmaberg
https://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/klommelen
https://www.encyclo.nl/begrip/klommelen
Eerste publicatie in Blikveld nr. 37 van 15 september 2023.
Louis Dingenen