Het werkwoord ‘haarenkele’ hoor je bijna niet meer (o.m.) in het Peerder dialect … waarschijnlijk omdat het ‘haarenkele’ zich veel minder voordoet dan vroeger. ‘Haarenkelen’ betekent dat je je enkels tegen elkaar stoot bij het stappen en dat je ze eigenlijk kwetst, soms tot bloedens toe. Met ons modern schoeisel gebeurt dat nog maar zelden, maar toen de klompen nog “in” waren, gebeurde dat geregeld. ‘Haarenkele’ betekent bij uitbreiding ook dat je met je klompen tegen je eigen enkels trapt en ze kneust en het kan ook zelfs betekenen dat je over je eigen benen of voeten struikelt.
De enkels werden zogenaamd ‘gehaard’ en daarmee werd bedoeld dat ze “(aan)gescherpt” werden zoals een zeis die ‘gehaard’ werd. ‘Haren’betekent “scherpen” en als je met de klomp(en) tegen de enkel(s) trapte, dan kon dat immens veel pijn doen. Soms begonnen de enkels dan te bloeden en het gebeurde geregeld dat de sokken aan de (enkel)wonde bleven plakken. Soms begonnen die wonden te zweren en als je de sokken uittrok, trok je het ‘roof’, de “wondkorst”, mee los zodat de wonde opnieuw begon te bloeden.
Ook paarden en andere dieren konden/kunnen ‘haarenkele’, zo lees je in het Woordenboek van de Limburgse dialecten waarbij aangestipt wordt dat er ook andere termen gebruikt worden voor deze pijnlijke manier van stappen: ‘klopenkele, knopenkele, klopschene, klopschenkele’ en nog enkele varianten die in Limburgse dialecten gangbaar zijn.
Een vervelende situatie, dat ‘haarenkele’.
Nog ‘haarenkele’:
https://etymologiebank.nl/trefwoord/haarenkelen
https://ewnd.ivdnt.org/boeken/woord/11429
https://books.google.be/books?id=r82IIpNj80wC&pg=PA82&lpg=PA82&dq=haarenkelen&source=bl&ots=acU7SQ79iW&sig=ACfU3U2vw5S3QMZcQcGfLYealikLyiQOtA&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwijqL6S1Nn0AhUwgf0HHcNAD4kQ6AF6BAgTEAM#v=onepage&q=haarenkelen&f=false
Eerste publicatie in Blikveld nr. 13 van 1 april 2022.
Louis Dingenen