‘Hè waas stik aane pin toen ‘r ’s euves heikwaam van ze wèrk … hèè kos gieën pap mieë zegge, zoe kepot waas ‘r!’ (Hij was helemaal op toen hij ’s avonds thuiskwam van zijn werk … hij kon geen pap meer zeggen, zo kapot was hij!)
‘Aane pin zijn’ kennen wij (o.m.) in het Peerder dialect in de betekenis van “uitgeput zijn” en de versterking met ‘stik’ geeft aan dat je ‘totaal, geheel en al’ uitgeput bent. ‘Stik’ vinden we in die versterkende betekenis ook terug in de omschrijving van bv. een totaal verwend nest: ‘dè jo.nk is stikbedorven’.
De ‘pin’ in ‘aane pin’ … daarover is weinig te vinden, al zijn er aanduidingen dat die ‘pin’ zou verwijzen naar het (houten) bobijntje, de spoel waarrond het garen zit, het ‘kloske’ van het ‘kloske garen’ … De ‘heutere pin’ zou zo de kern, het (houten) staafje (kunnen) zijn waarrond het garen gewikkeld is. Wanneer je bij het gebruik van het garen dan ‘aane pin’ bent, is alle garen “op” en ben je aan het bobijntje … kortom, er is niets meer over.
Een ‘pin’ of ‘pinneke’ kennen we ook als ‘pen’ en dat is eigenlijk een (scherp) staafje van hout of ijzer dat in allerlei situaties gebruikt wordt. Een ‘penneke’ gebruiken we om mee te schrijven, bijvoorbeeld. Een ‘pin’ gebruiken we om bv. een koord of een zeil in de grond te bevestigen, om houten balken met elkaar te verbinden, als veiligheidspin of -pen, als ‘pin’ of “Pickel” op de helmen van de Duitse soldaten in de eerste wereldoorlog (de Pickelhaube), als punt op een kerktoren … Metalen ‘pinnekes’ zijn ook verwerkt in ‘pinnekesdreud’, in het AN gekend als “prikkeldraad”.
Wij kennen ook een ‘pinnekeskop’ … iemand die zijn haren heel kort heeft geknipt, ook ‘broskop’ genoemd naar het Franse “cheveux en brosse” en verwijzend naar de haarsnit van de Amerikaanse soldaten tijdens WO II: “coupe américaine” waarbij 2,5 cm of een inch de ‘bros’-haarlengte was.
Als je vandaag “geld wil opnemen” of “geld uit de muur” wil halen, dan heb je je “pincode” nodig. De term die wij voor deze actie meer en meer gebruiken is het uit Nederland afkomstige werkwoord “pinnen”. “PIN” is overigens de afkorting van “Persoonlijk Identificatienummer” of “Personal Identification Number”.
Misschien verzamel jij ook wel “pins”, die speldjes met daarop bv. een symbool, tekening, vlag in email … en die je op de revers van je jas kan dragen. “Pins” verzamelen is een rage (geweest) en sommige zijn heel duur omdat ze (met opzet overigens) maar in een beperkte oplage vervaardigd zijn. Familie van deze “pins” zijn de ‘penèès’ (punaise) en ook de “prikkers” voor het prikbord. Vandaag is er een bekende sociaalnetwerksite die geïnspireerd is op “pin”, nl. Pinterest, een digitaal prikbord om je eigen “pins” te “showen”. “Buttons” zijn ook een soort “pins”.
In sommige dialecten gebruikt men de uitdrukking ‘de pin erin hauwe’ om te zeggen dat men stopt met werken. Wij kennen heel wat ‘pinne’ in onze maatschappij, maar gebruiken wij deze uitdrukking ook in het Peerder dialect? En ja, je had het al door, we hebben het hier niet alleen over ‘pinnen’ in de letterlijke en materiële betekenis. In de uitdrukking ‘wa’n pin is mich dè … ‘ gebruiken we ‘pin’ om een “gierigaard” aan te duiden. Zo iemand kan ook als een ‘gierige pin’, ‘pinnerik’ of met ‘van pinnekedin’ aangeduid worden, zo bleek bij een gezellige conversatie op de kerstmarkt 2023. De betekenis zou afgeleid zijn van “zo dun en zo schraal als een pin”.
Tot slot nog een bijzonder soort ‘pinnen’ die je alleen maar in Peer vindt of liever, vond: de ‘Kleeziepinne’, de ‘Collegepinne’, de leerlingen die “vroeger” naar het Sint-Lambertuscollege in Peer gingen. Piet Lauwers heeft er ooit dit over geschreven: “Naar het College ging men als men bemiddeld was, meestal van goede burgerij. De volksjongens, die alleen lager onderwijs of vakschool (…) deden, zongen spotverzen op de collegestudenten.” En dit was het spotversje:
‘Kleeziepin zaat op een hin, reed ermee de boeënen in,
de boeënen ware beschete, ze moesten ‘r nog van vrete!’
Waarschijnlijk is de ‘blokpin’ van dezelfde familie als de ‘kleeziepin’ … want een ‘blokpin’ studeert heel veel, of liever, studeren is zowat het enige wat hij doet … tot hij ‘stik aane pin is’.
Meer ‘pinnen’:
https://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/pin
https://www.encyclo.nl/begrip/pin https://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/pinneke
https://nl.wikipedia.org/wiki/Pinterest
https://ewnd.ivdnt.org/boeken/woord/20065
Eerste publicatie in “Blikveld” nr. 42 van 18 oktober 2024.
Louis Dingenen