‘Wocht mè tot ‘r allieën giet woene … dan giet ‘r z’n pèère nog zien!’ (Wacht maar tot hij alleen gaat wonen, dan gaat hij het nog hard te verduren krijgen!)
‘Oeër pèère zien’ kennen wij in (o.m.) het Peerder dialect als uitdrukking om aan te geven dat iemand “nog veel last zal ondervinden, het nog moeilijk zal krijgen, nog zal lijden …” We kennen ook de variant ‘oeëre pier zien’ en ‘oeër piere zien’, beide met dezelfde betekenis als ‘oeër pèère zien’.
Bedoelen we ook echt “peren” (‘pèère’ in ons dialect!) als we het over ‘pèère’ hebben? Blijkbaar niet, want deze uitdrukking zou teruggaan naar de situatie waarin iemand iets kwaads doet of in ieder geval iets dat niet mag … en “zijn vader” (“son père”, in het Frans) ziet aankomen … In de figuur van zijn vader (of bij uitbreiding “het gezag”) ziet hij dus iets onaangenaams aankomen of ondervindt hij die komst toch als onaangenaam en daardoor krijgt hij spijt van of berouw over wat hij uitgespookt heeft … want hij gaat het zwaar te verduren krijgen!
Indertijd sprak men over zijn vader dikwijls als “mon père” dat dan later verbasterd is tot “mompeer” en zelfs “mijn mompeer” hetgeen op zijn beurt dan geleid heeft tot ‘mijn peer’ en ‘mijne pere’, zo lezen we in De Standaard. Die ‘pier’ en ‘piere’ uit de eerste alinea hierboven, zijn natuurlijk ook terug te voeren tot die “père”.
En als je ‘met de gebakke pèère zit’ … wat gebeurt er dan? Gebakken peren waren vroeger een feestelijke delicatesse en als je bezoek niet opdaagde … dan bleef je ermee zitten … en dat was ook een heel onaangename situatie. Je moet dus ergens voor opdraaien … ‘as ge met de gebakken pèère zit’!
Blues Peer gebruikte vorig jaar in zijn communicatie de leuke slogan “We gaan pére!” om met de “Peerse Feesten” een “Volksfeest voor alle leeftijden” te promoten. ‘Pére’ of ‘pèère’ betekent hier ‘er invliegen, uit de bol gaan’. In het voetbal hoor je ook wel eens dat iemand de bal ‘pèèrde van op 30 mèter, recht inne winkelheuk’ … en denk je dan hierbij ook aan de ‘pèèr’ van Toby Alderweireld in de match Genk – Antwerp waarmee Antwerp in het seizoen 2022-2023 landskampioen voetbal werd? In dezelfde sfeer van kracht gebruiken en beuken, situeert zich ‘’t erop père’, erop kloppen. Het kan hier gaan om hard slaan met bv. een hamer, maar ook met de vuisten. Je moet dan wel opletten dat je zelf geen ‘pèèr tegen oeëren appel krijgt’ (een slag tegen je gezicht krijgt), natuurlijk.
Nog ‘pèère’:
https://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/pere,%20zijne%20~%20zien
https://onzetaal.nl/taaladvies/met-de-gebakken-peren-zitten
https://www.standaard.be/cnt/dmf20161211_02621386
Eerste publicatie in “Blikveld” nr. 19 van 10 mei 2024.
Louis Dingenen