‘Ich hem gieë spieër goesting om nog iets te doen vandaag en ich snap toch gieën knijt van die sto.m oefeninge!’ (Ik heb totaal geen zin om nog iets te doen vandaag en ik snap toch totaal niets van die stomme oefeningen!)
Iedereen heeft wel eens van die dagen dat het niet lukt of dat het niet meezit en dat je totaal geen zin hebt in wat je “zou moeten” doen. In die situaties gebruiken wij wel eens woorden en uitdrukkingen als ‘gieë spieër’ en ‘gieën knijt(en)’, twee synoniem (o.m.) in het Peerder dialect die in het AN betekenen “helemaal niets, totaal niets, geen zier”. Deze woordcombinaties worden (bijna) uitsluitend in de ontkennende zin gebruikt. Je kan dus bv. niet zeggen dat iets je ‘e spieër’ of ‘een ‘knijt’ interesseert, zo blijkt.
Een ‘knijt’ of “knut” is ook AN voor een soort kleine, bijna onzichtbare mug van 1 à 2 mm, niet groter dan een potloodpuntje. Ze komen bijna overal voor en kunnen vooral ’s avonds venijnig steken, zo lezen we in een artikel over problemen met (te veel) knijten aan de Schelde (zie link hieronder).
Een ‘spier’ kan verwijzen naar het lichaamsweefsel dat bij sommigen, lees: bodybuilders, in overvloed en opvallend aanwezig is. In de voorbeeldzin verwijst ‘spier’ naar een “grasspriet” of een “haar”. Het belang of de waarde van een grasspriet is … helemaal niets, vandaar dus de betekenis “niets”. Merk op dat ‘spier(tje)’ ook synoniem is van ‘spriet(je)’ … en als je goed kijkt zie je dat de letter /r/ van plaats versprongen is, een bekend verschijnsel in de taalkunde, zo’n letterverspringing!
Als je naar nog meer synoniemen van ‘gieë spieër’ en ‘gieën knijt’ in het dialect vraagt, dan heb je al snel een hele collectie bijeen … die geen AN-tegenhangers nodig hebben: ‘giene cent, gieën flèèt, gieën lits, gie leet, gieën lor, giene bal, gieën siek, gieën pijp tebak, gieën reet, giene zak, gieën kloeëte …’ en er zullen er nog wel zijn … en allemaal betekenen ze ‘totaal niets’. Trouwens, als je dit stukje opnieuw leest, zul je merken dat we het bijna voortdurend gehad hebben over woorden “die niets betekenen”! Toch ook maar een eigenaardige bezigheid, niet? 😊 Misschien moeten we later eens ingaan op de oorspronkelijke betekenis en herkomst van die woorden, ‘mè nauw hem ich gieë spieër goesting om dè te doen’!
Nog ‘spieër en knijt’:
https://etymologiebank.nl/trefwoord/knijt
https://etymologiebank.nl/trefwoord/spier1
https://www.sigmaplan.be/nl/verhalen/op-zoek-naar-een-oplossing-voor-de-knijten-aan-de-schelde/
https://stad.gent/nl/contact-meldpunten/meldpunten/plaagdieren/knijten
https://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/geen%20knijt
Eerste publicatie in “Blikveld” nr. 33 van 16 augustus 2024.
Louis Dingenen